Zorgpremies.nl » Gezondheid » Eikenprocessierups

Eikenprocessierups

De processierups

De processierups, in het Latijns ook wel bekend als ’thaumetopoea’, is een insect dat tot de vlindersoort behoort. Zoals bij andere vlinders is er een levenscyclus met metamorfoses van ei tot rups, dan naar pop en vervolgens naar een vlinder. Deze rups komt vooral in Europa voor en wordt ook wel eikenprocessierups genoemd. De rups komt namelijk vooral voor in eikenbomen. Je vindt ze in de bomen zelf en soms ook in de directe omgeving van de boom. De rups is vooral bekend vanwege zijn irriterende brandharen, die gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken bij mens en dier. Deze haren kunnen loslaten en worden door de wind verspreid. Als de haren in contact komen met de huid, ogen of luchtwegen van mensen, kunnen ze ernstige irritatie veroorzaken, zoals huiduitslag, jeuk, rode ogen en ademhalingsmoeilijkheden.

Voorkeur voor eikenbomen

De processierups heeft een grote voorkeur voor eikenbomen. Maar waarom? Dit heeft te maken met de specifieke voedingsbehoeften van deze soort. Eikenbladeren bieden de juiste voeding voor de rupsen. Daarnaast hebben de eikenbomen ook een geschikte structuur voor de rupsen. De takken en bladeren van de boom bieden bescherming en schuilplaatsen voor de rupsen tegen roofdieren. Dit zorgt ervoor dat de eikenboom de perfecte leefomgeving is voor de processierups.

Ondanks deze voorkeur kunnen eikenprocessierupsen soms ook op andere soorten bomen worden aangetroffen, vooral als eikenbomen schaars zijn of als er al heel veel rupsen zijn. Maar hun eerste keuze blijft de eik.

Waar vind ik de processierups?

Gezien de voorkeur voor eikenbomen, loop je vanzelfsprekend het meeste risico op blootstelling aan de rups en zijn irriterende brandharen in gebieden waar veel eikenbomen staan. Dit kan in bossen zijn, maar ook in parken, langs straten of op campings waar eikenbomen groeien. En natuurlijk dus ook gewoon in je eigen tuin.

De rupsen maken hun nesten meestal in de toppen van eikenbomen en deze nesten zijn vaak zichtbaar als witte, zijdeachtige webben. De brandharen van de rupsen kunnen echter loskomen van de rupsen en door de wind worden verspreid. Daarom kun je zelfs als je niet direct in contact komt met de rupsen of hun nesten nog steeds blootgesteld worden aan de brandharen.

Wanneer is de eikenprocessierups actief?

De eikenprocessierups komt over het algemeen vanaf mei tot en met juli voor. Dit is de periode wanneer de rupsen hun haren verliezen en de overlast dus het grootst is. Het exacte moment hangt af van het weer. Deze rupsen ontpoppen zich in de lente, meestal rond april, vanuit hun overwinterde eitjes. Vervolgens bouwen ze nesten en ontwikkelen de rupsen hun irriterende brandharen. Naarmate de zomer vordert, veranderen ze in nachtvlinders.

Toch kunnen de brandharen van de processierups ook na deze periode nog voor problemen zorgen. De haren blijven namelijk achter in oude nesten en kunnen zich dus nog verspreiden via de wind. Daarom kunnen ze ook na deze actieve periode nog gezondheidsproblemen veroorzaken. Het is daarom aan te raden om gebieden waar deze rupsen veel voorkwamen ook dan nog te vermijden.

Processierups: wat te doen?

Wanneer je eikenprocessierupsen, of hun nesten ontdekt in je omgeving, kun je ze het best niet zelf proberen weg te halen. Wanneer je dat wel doet loop je het risico op blootstelling aan de haartjes van deze rupsen, wat tot vervelende klachten kan leiden. Het is beter om contact op te nemen met de gemeente of met een professioneel bedrijf dat gespecialiseerd is in het bestrijden van de eikenprocessierups.

Het bestrijden van de brandharen van de eikenprocessierups is ingewikkeld. De haren kunnen namelijk makkelijk door de wind worden verspreid en blijven soms jarenlang actief. Het inschakelen van een professioneel bedrijf is daarom verstandig, het zelf doen kan zelfs voor meer verspreiding van de haartjes leiden. Deze bedrijven gebruiken verschillende methoden om de overlast van processierupsen te bestrijden:

• Biologische bestrijding: Hierbij worden natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups gebruikt, zoals bepaalde soorten vogels, vleermuizen en insecten. Dit kan helpen om de populatie van de rupsen onder controle te houden.
• Chemische bestrijding: Er worden insecticiden gebruikt om de rupsen te doden.
• Mechanische bestrijding: Dit kan door handmatig de nesten te verwijderen of door speciale stofzuigers in te zetten.
• Fysieke barrières: Het plaatsen van netten of vallen rondom bomen kan voorkomen dat de rupsen zich verspreiden.

Wat te doen bij klachten na contact met de eikenprocessierups?

Als je in contact bent gekomen met de brandharen van de processierups en last hebt van klachten, zijn er verschillende dingen die je kunt doen:

• Niet wrijven en krabben: Dit kan de brandharen dieper in de huid duwen en de klachten verergeren.
• Spoel de huid: Spoel de huid die in aanraking is gekomen met de brandharen met lauw water. Vermijd heet water, dit kan de jeuk verergeren.
• Verwijder brandharen: Plakband kan helpen bij het verwijderen van overgebleven brandharen op de huid. Plak het plakband op de huid en trek het er vervolgens weer af.
• Behandel de klachten: Voor huidirritatie kan een verzachtende of verkoelende zalf of crème helpen bij het verminderen van de jeuk en irritatie. Antihistaminica kunnen ook helpen om allergische reacties te behandelen. Voor klachten aan de ogen zijn er oogdruppels die kunnen helpen de irritatie te verminderen.
• Bel je huisarts: Als de symptomen ernstig zijn, niet verbeteren, of als je brandharen in je ogen of luchtwegen denkt te hebben, moet je onmiddellijk een arts raadplegen.
• Was kleding en andere stoffen: Als je denkt dat je kleding, handdoeken of beddengoed in contact zijn gekomen met de brandharen, was ze dan op een hoge temperatuur om de haren te verwijderen.

Wanneer naar de huisarts?

Als je symptomen ervaart door contact met de eikenprocessierups, is het raadzaam om sowieso een arts te raadplegen voor advies.
Vaak verdwijnen de klachten vanzelf, maar sommige klachten kunnen dagen of zelfs weken aanhouden. Het is dan ook fijn om advies te krijgen over wat je kunt doen.
Bij ernstige symptomen, zoals ernstige ademhalingsproblemen, is onmiddellijke medische hulp nodig. Neem altijd contact op met een arts als je denkt dat je de brandharen in je ogen of longen hebt gekregen.

Hoe lang kunnen klachten aanhouden?

De duur van de klachten na blootstelling aan de brandharen van de eikenprocessierups kan verschillen van persoon tot persoon. Dit hangt af van de ernst van de reactie en hoe snel en effectief de behandeling is. Over het algemeen kunnen de symptomen zoals jeuk en huiduitslag tot twee weken aanhouden. In sommige gevallen kunnen de symptomen langer aanhouden, bijvoorbeeld als er wordt gekrabd of gewreven. Krabben en wrijven kan de symptomen verergeren en het genezingsproces vertragen. Als de symptomen niet verbeteren of juist verergeren, is het belangrijk om contact op te nemen met een arts.

Contact met de eikenprocessierups voorkomen

Er zijn verschillende maatregelen die kunnen worden genomen om blootstelling aan de eikenprocessierups en zijn brandharen te voorkomen:

• Vermijd bekende gebieden: Als je weet dat er eikenprocessierupsen in een bepaald gebied voorkomen, kun je het best dit gebied vermijden. Dit geldt vooral tijdens de lente en zomer wanneer de rupsen actief zijn.
• Draag beschermende kleding: Als je toch in een gebied met processierupsen moet komen, draag dan lange mouwen, een lange broek en dichte schoenen om je huid te beschermen. Draag ook een zonnebril om je ogen te beschermen.
• Informeer jezelf: Weet hoe eikenprocessierupsen en hun nesten er uit zien, zodat je ze kunt herkennen en vermijden.
• Niet aanraken: Probeer nooit om zelf een nest van eikenprocessierupsen weg te halen.
• Meld nesten: Als je een nest van eikenprocessierupsen ziet, meld dit dan aan de lokale autoriteiten zodat zij deze veilig weg kunnen halen.

Is de processierups besmettelijk?

De brandharen van de eikenprocessierups zijn niet ‘besmettelijk’ in de traditionele zin van het woord, zoals bij een virus bijvoorbeeld. Ze kunnen wel van persoon tot persoon worden overgedragen via direct contact of door kleding, handdoeken, huisdieren of andere objecten die met de haren in aanraking zijn gekomen.

Bijvoorbeeld, als iemand in contact is gekomen met de brandharen en deze op hun huid of kleding heeft, kan een andere persoon die deze huid of kleding aanraakt ook een reactie krijgen. Daarom is het belangrijk om te voorkomen dat de brandharen zich verspreiden. Was kleding en andere stoffen op een hoge temperatuur om eventuele achtergebleven haren te verwijderen.

Kan ik immuun worden voor de processierups?

Helaas kun je niet immuun worden voor de brandharen van de eikenprocessierups na een eerste blootstelling. Wanneer je vaker in aanraking komt met de brandharen kan dit juist leiden tot een verhoogde gevoeligheid en heftigere symptomen. Dit komt doordat het lichaam een allergische reactie kan ontwikkelen op de eiwitten in de brandharen.
Bij mensen die al eerder zijn blootgesteld, kan deze reactie sneller en sterker optreden.
Daarom is het belangrijk om, zelfs als je al eens blootgesteld bent geweest aan de processierups, nog steeds maatregelen te nemen om verdere blootstelling te voorkomen.

Bestaan er andere processierupsen?

Er bestaan ook nog andere soort processierupsen, hoewel de term ‘processierups’ vaak specifiek wordt gebruikt om naar de eikenprocessierups te verwijzen.

Een ander bekend voorbeeld van een processierups is de dennenprocessierups (Thaumetopoea pityocampa). Deze soort komt voor in Zuid-Europa en is de larve van de dennenprocessievlinder. Net als de eikenprocessierups, kunnen de brandharen van de dennenprocessierups gezondheidsproblemen veroorzaken bij mensen.

Een ander voorbeeld is de Australische processierups (Ochrogaster lunifer), die voorkomt in Australië. Deze soort staat niet bekend om het veroorzaken van gezondheidsproblemen bij mensen zoals de eiken- en dennenprocessierupsen dat doen.