Geestelijke gezondheidszorg

Wat is geestelijke gezondheidszorg?

Geestelijke gezondheidszorg, ook wel beter bekend onder de afkorting GGZ, is een medisch specialisme gericht op het behandelen van mensen met psychische problemen. Hierbij is het belangrijk om te weten dat iedereen gebruik kan maken van GGZ. Volgens de Rijksoverheid hebben 4 op de 10 Nederlanders wel eens last van psychische problemen in hun leven. Het is dus niet iets om zich voor te schamen, noch is het alleen geschikt voor extreme gevallen zoals verslaving, depressiviteit of eetstoornissen. Zo kunt u er prima terecht wanneer u somber bent, problemen in uw relatie ervaart of tegen burn-out klachten aanloopt. Daarnaast kunt u ook begeleiding krijgen voor ADHD of autisme.

Soorten geestelijke gezondheidszorg

Omdat niet iedere psychische klacht en persoon hetzelfde is, zijn er ook verschillende soorten behandelingen beschikbaar. Sommigen bestaan uit een aantal gesprekken, terwijl anderen langdurig van aard zijn. Belangrijk is dat uw persoonlijke omstandigheden altijd het uitgangspunt vormen. Hierbij concentreert men zich ook op wat u prettig vindt en wat u wil bereiken aan het einde van het traject. U kunt GGZ indelen in de volgende categorieën, gebaseerd op de intensiteit en aard van de klachten:

• Praktijkondersteuner Huisarts GGZ (POH GGZ) is een specialist die nauw samenwerkt met uw huisarts en ervaring heeft op het gebied van GGZ. De praktijkondersteuner is verantwoordelijk voor het helder krijgen van de psychische klachten en het geven van advies op een laagdrempelige manier. Zo kunt u een kortdurende begeleiding krijgen vanuit de praktijk. In sommige gevallen zal de behandelaar u doorverwijzen naar basis GGZ of gespecialiseerde GGZ.
• Basis GGZ is een vorm die geschikt is voor “lichte tot matige” psychische klachten. Uw huisarts zal in de eerste plaats uw klachten bespreken en behandelen. Mocht het nodig zijn, dan kan de huisarts u in gesprek brengen met een psycholoog of psychotherapeut. Daarnaast is het mogelijk om anoniem via internet een behandeling te krijgen, ook wel e-mental health genoemd. Door middel van deze programma’s kunt u helder krijgen wat voor klachten u hebt en wat u zelf eraan kan doen.
• Gespecialiseerde GGZ is voor behandelingen gericht op ernstige psychische klachten, zoals zelfmoordneigingen, mishandeling of zelfverminking. Uw huisarts verwijst u door naar de juiste behandelaar. Hierbij kan een vrijwillige opname bij een GGZ-instelling de beste optie zijn. Pas als iemand gevaar vormt voor zichzelf en anderen zal een gedwongen opname nodig zijn. In eerste instantie zullen de specialisten zoveel mogelijk de klachten dicht bij huis proberen te behandelen, bijvoorbeeld door begeleiding vanuit een polikliniek (ambulante zorg). Dit komt omdat men meestal sneller herstelt in eigen omgeving.
• Langdurige GGZ is geschikt voor behandelingen bij of verblijf binnen GGZ instellingen die langer duren dan 3 jaar.
• Forensische GGZ is gericht op personen die strafbare feiten hebben gepleegd vanwege psychische problemen. Hierbij staat niet alleen behandeling en genezing van de persoon centraal, maar ook bescherming van de samenleving. In dit soort gevallen beslist de rechtbank over de behandeling en het soort opname.

TIP:
Voor personen onder de 18 jaar valt GGZ onder de jeugdwet. Hierdoor gelden voor het behandelen van minderjarigen andere regels en trajecten. Zo is de huisarts nog steeds het eerste aanspreekpunt, maar kan men andere specialisten betrekken bij de behandeling. Hierbij kunt u denken aan kinderbescherming of jeugdreclassering.

Wanneer is geestelijke gezondheidszorg geschikt?

De uitgangspunten van de Nederlandse geestelijke gezondheidszorg komen overeen met die van andere medische velden, namelijk: het voorkomen van klachten, het behandelen van klachten en uiteindelijk genezing van psychologische problemen. Daarnaast is er speciaal aandacht voor mensen die dermate verward of verslaafd zijn dat ze niet voor zichzelf kunnen zorgen. In de GGZ heeft men ook een lange adem: zo moeten mensen met langdurige psychische problemen begeleiding krijgen waardoor zij zo goed mogelijk in het dagelijks leven kunnen meedraaien. Vanuit deze punten kunt u zien dat iedereen gebruik kan maken van GGZ, ongeacht in welk stadium men zich ook bevindt.

TIP:
Een van de bekendste hulpmiddelen van psychiaters is de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). Dit is een internationaal erkend handboek met daarin criteria van psychische stoornissen, gebaseerd op de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen. Dit boek is ontwikkeld om ervoor te zorgen dat specialisten zich houden aan dezelfde definities. Zorgverzekeraars gebruiken dit boek als leidraad bij het erkennen van vergoedingen voor behandelingen.

Vergoedingen voor geestelijke gezondheidszorg

De regelingen rondom geestelijke gezondheidszorg zijn complex en persoonsgebonden. Hierdoor kan het een uitdaging zijn om een duidelijk beeld te krijgen van de vergoedingen waar u gebruik van kan maken. Dit is met name het geval wanneer u klachten hebt die een psychische oorzaak hebben of klachten opleveren, maar waarvoor u toch niet aanmerking komt voor een vergoeding. Hieronder staan de belangrijkste punten op een rij:

• Gesprekken die u voert met uw huisarts of met de praktijkondersteuner Huisarts GGZ (POH GGZ) over uw psychische klachten vallen onder de basisverzekering en zijn dus volledig vergoed. Hiervoor hoeft u geen eigen risico te betalen.
• Noodzakelijke basis GGZ en gespecialiseerde GGZ valt ook onder de basisverzekering. Zoals de term “noodzakelijk” al aangeeft, zijn er voorwaarden aan verbonden: zo moet er sprake zijn van een officiële diagnose van een stoornis volgens de DSM V. Daarnaast moet u daarbij zijn doorverwezen door een medisch specialist met een reden en moet de soort behandeling duidelijk zijn aangegeven. Hiervoor bent u niet verplicht de eigen bijdrage te betalen, met uitzondering van bepaalde medicijnen. Wel moet u rekening houden met het eigen risico.
• Uw zorgverzekeraar kan als aanvullende voorwaarde stellen dat uw behandelaar voldoet aan de eisen van het kwaliteitsstatuut van Zorginstituut Nederland.
• Wanneer uw behandelaar is aangesloten bij uw huisartspraktijk bent u niet verplicht om het eigen risico te betalen.
• Voor overige klachten en problematiek bent u aangewezen op de aanvullende verzekeringen van zorgverzekeraars. Hierbij is het te adviseren om de voorwaarden goed door te nemen, aangezien niet alle behandelingen in aanmerking komen voor een vergoeding. Daarnaast bieden sommige verzekeraars geen aanvullende verzekeringen voor psychische klachten en aanverwante problemen.
• Het kan verstandig zijn om te controleren of uw behandelaar een contract heeft afgesloten met uw zorgverzekeraar. Mocht dit niet het geval zijn, dan kan dit gevolgen hebben voor de hoogte van uw vergoeding.

TIP:
Het is belangrijk om te beseffen dat wanneer uw psychische klachten niet onder de noodzakelijke basis en gespecialiseerde GGZ vallen, dit niet betekent dat u niet terecht kunt bij uw huisarts. U kunt altijd samen met uw huisarts bespreken wat de beste oplossing is voor uw situatie!